Boek aan Zee: Hoe een voorname familie heel gewone opvoedproblemen heeft. Archief Goes krijgt pak brieven uit 19e eeuw

Het is de droom van elke archivaris, om een schenking te krijgen waar je van gaat likkebaarden. Dat gebeurde bij het gemeente-archief in Goes, waar een pak oude brieven werd bezorgd over coöperatie De Wilhelminapolder, die nog steeds bestaat. Met zakelijke, en vooral ook persoonlijke, verhalen. Archivaris Frank de Klerk heeft er een boek over gemaakt: In de Polder bij elkander.

Wat: Boek In de Polder bij elkander
Wie: Frank de Klerk
Uitgegeven door: Het Paard van Troje
ISBN: 9789083202549

“Het zijn dan wel oude brieven, maar de kennis die we eruit halen is nieuw”, zegt Frank de Klerk. Niet eerder maakte hij mee dat iemand 85 brieven kwam brengen, en fotomateriaal. “Ik denk dat de familie Van den Bosch het lang heeft gekoesterd, en daar toch het gevoel bij had dat het zeer bijzonder was en interessant voor anderen.”

– Lees verder onder de podcast. Speel af door op de pijl te drukken –

De Wilhelminapolder ontstaat als een groep Rotterdamse investeerders in het begin van de 19e eeuw een aantal gebieden ten noorden en oosten van Goes inpoldert. Door een kanaal blijft Goes verbonden met de Oosterschelde. In het gebied ontstaat landbouw. De Rotterdamse aandeelhouders stellen steeds lokale bestuurders aan. Drie achtereenvolgende generaties bestuurders komen uit de welgestelde familie Van den Bosch. In Frank de Klerks boek spelen vooral vader Iman en zoon Jan een rol.

“Mijn boek leeft twintig jaar mee met Jan van den Bosch en zijn moeilijke weg naar volwassenheid”, zegt De Klerk. “Het verhaal van de zoon is zo interessant omdat zijn leven goed is gedocumenteerd door alle brieven die hij zelf schreef, maar ook die naar hem en over hem zijn geschreven”.

Huisje met een kruisje
Over de negentiende eeuw denken we vaak dat het een tijd is waarin mensen elkaar hoogdravend en deftig aanspreken. “Dat beeld verdwijnt wel als je de brieven leest”, zegt de archivaris. “”Zoon Jan van den Bosch heeft grote problemen met zijn houding richting zijn vader. En die vader, de grote polderdirecteur Iman van den Bosch, weet niet hoe hij zijn zonen in het gareel moet krijgen”. Een soort ‘ieder huisje heeft een kruisje-verhaal’ dus? Zeker! En dat vindt Frank de Klerk juist zo verrassend. Met zoon Jan loopt het overigens niet goed af. Hij wordt maar twintig jaar.

-Lees verder onder de afbeelding-

Behalve de privébeslommeringen van de familie Van den Bosch geeft In de Polder bij elkander een mooi inkijkje in hoe de familie het gebied bestuurde. Zo werd Wilhelminadorp gebouwd volgens de regels van de religieuze Hernhutter-stroming uit Duitsland, met een kerk in het midden en een wat weggestopte begraafplaats. De hernhutter-filosofie gaat uit van eenvoud, arbeidzaamheid en gelijkheid, en is bijvoorbeeld tegen slavernij.

Van de ene verbazing in de andere
Maar voor De Klerk zijn de persoonlijke notities toch de belangrijkste. “Als je de brieven leest, dan wordt je in het leven van Jan van den Bosch getrokken. Je valt van de ene verbazing in de andere. Er staan zoveel details in over de omgang met elkaar, over de ruzies, met doorhalingen in de brieven. Je voelt gewoon hoe de grote directeur in zijn huis in de Wilhelminapolder probeert om de problemen met zijn zoon in een goede richting te sturen.”