Geplaatst door Poetsdoek, sponsje, en ook water mee. “Afhankelijk van de vervuiling kun je ze ook schoonmaken met een mengsel van azijn en zout. En als ze heel vuil zijn met poetsmiddel Brasso”, zegt Renée van der Hulle. Ze gaat tijdens vrijwilligersweekend NLdoet struikelstenen schoonmaken in Zierikzee. Dat geeft vanwege de oorlog in Oekraïne een dubbel gevoel.
“Hier in Zierikzee liggen ze er nu vijf jaar”, zegt Van der Hulle. ‘Ze’ zijn de vierkante messing plaatjes die bevestigd zijn op een steen en in de stoep liggen, voor huizen waar in de Tweede Wereldoorlog Joden zijn weggevoerd naar de concentratiekampen.
“Eigenlijk wilde ik ze al eerder poetsen, en nu dacht ik: het is nu of nooit. Het is belangrijk dat je die steentjes ziet, anders struikel je er niet over. Je moet struikelen met je hoofd en je hart, en lezen wat erop staat”.
Om wie ze waren
Op elke steen staat een naam, geboorte- en sterfdatum en de plek waar iemand is omgebracht. De struikelstenen liggen in negen Zeeuwse steden en dorpen. In Zierikzee zijn dat er, volgens de website Struikelstenen Zeeland, 22, verdeeld over acht adressen.
Struikelstenen, ook wel Stolpersteine genoemd, zijn 10 bij 10 bij 10 centimeter, met een metalen plaatje erop. De Duitse kunstenaar Gunter Demnig is de geestelijk vader. Sinds 1994 legt hij ze door heel Europa. Alle stenen komen uit het atelier van Demnig. In Zeeland houdt de Stichting Werkgroep Struikelstenen Zeeland, zich bezig met het leggen van de Stolpersteine.
Die 22 Zierikzeese stenen staan voor 22 mensen. “Het waren onschuldige mensen die zijn vermoord in de Tweede Wereldoorlog. Niet omdat ze wat hadden gedaan, maar om wie ze waren. Mensen uit de Zierikzeese samenleving, die een winkel hadden, aan sport deden. Ze hadden vrienden en vriendinnen. En kinderen, die opeens niet meer op school kwamen. Je wilt die mensen niet vergeten, en dan is het belangrijk dat je ziet waar ze hebben gewoond”.
Je moet struikelen met je hoofd en je hart, en lezen wat erop staat.
Renée van der Hulle
Dus trekt Renée van der Hulle met een groep medepoetsers langs alle Zierikzeese struikelstenen tijdens NLdoet. Sinds de stenen er liggen verzorgt ze ook wandelingen om over de stenen te vertellen.
Voelt machteloos
Dat er nu wéér een oorlog in Europa woedt na de inval van Rusland in Oekraïne, voelt “heel dubbel. De Tweede Wereldoorlog was voor mij dichtbij, omdat ik familieleden ben verloren die ik niet heb gekend. Maar het was ook ver weg, een oorlog uit het verleden. Maar nu is er een oorlog heel dichtbij.”
“Ik kan nu geld storten of goederen geven, maar dan houdt het op. Ik voel me heel machteloos tegenover de oorlog die nu gaande is. Het maakt me ook angstig, omdat je niet weet hoe het verder gaat. Dat maakt het zwaar voor me om de wandeling langs de struikelstenen te lopen”.
En toch is dat wel wat Van der Hulle gaat doen. Struikelstenen poetsen en ze hoopt dat ze tijdens NLdoet mensen zover kan krijgen dat er een poetsgroepje ontstaat dat de stenen vaker zal schoonmaken. “Vrijheid en democratie was een vanzelfsprekendheid voor mij. Maar wat er nu gebeurt in Oekraïne… dat het mensen zijn die dat doen. Ik vind het gruwelijk”.
Meer informatie over de struikelstenen in Zeeland staat op de website van Struikelstenen Zeeland. Bekijk de plaats waar ze liggen, en welke verhalen bij de namen horen.
Etcetera.Plus 